‘Eén keer registreren en dat telkens hergebruiken’

Om de druk op intensive cares in Brabantse ziekenhuizen te verlichten, zijn in maart tientallen coronapatiënten verhuisd naar ziekenhuizen elders in het land. Toen werd heel zichtbaar dat digitale uitwisseling van patiëntgegevens tussen ziekenhuizen nog niet is gerealiseerd. Er kwam een tijdelijk portaal waar ziekenhuizen hun gegevens kunnen aanleveren en downloaden. Maar afspraken over de inhoud van de over te dragen gegevens zijn niet gemaakt. Het mooie is: daarvoor bestaat al een landelijke standaard, namelijk de Basisgevensset Zorg (BgZ). Alleen is de BgZ nog lang niet overal geïmplementeerd. ‘Het zou geweldig zijn als de coronacrisis een versnelling betekent voor de implementatie’, zegt Carolien Bouma, programmaleider van Registratie aan de bron. ‘Van het belang ervan hoeven we nu niemand meer te overtuigen!’

Basis voor gegevensuitwisseling

Niet geheel toevallig is de BgZ ook een van de gegevensuitwisselingen waar wij van het programma Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg ons nu op focussen, naast verpleegkundige overdracht, beelduitwisseling en digitaal receptenverkeer. Als de BgZ er al is, waarom gebruikt nog niet ieder ziekenhuis hem? Carolien: ‘Het goede nieuws is dat de ziekenhuizen met elkaar hebben afgesproken dat de BgZ de basis vormt voor de gegevensuitwisseling. Maar met deze afspraak is het in de praktijk nog niet gerealiseerd. De epd-leveranciers hebben afgelopen tijd veel gedaan om de BgZ in de elektronische patiëntendossiers (epd’s) in te bouwen. Nu wordt het zaak dat zorgverleners de gegevens op de juiste plek in de epd’s vastleggen. En dat ziekenhuizen kunnen uitwisselen.’

Minder administratie

Registratie aan de bron is een landelijk programma dat samen met zorgprofessionals toewerkt naar één keer gestandaardiseerd registreren, zodat die gegevens telkens hergebruikt kunnen worden; voor de zorg in eigen huis, voor kwaliteitsregistraties, voor uitwisseling met andere ziekenhuizen en zorgverleners, en voor wetenschappelijk onderzoek. Zodat patiënten hun verhaal maar één keer hoeven vertellen en zorgverleners veel minder tijd kwijt zijn aan administratie. Het programma stond aan de basis van ontwikkeling van de BgZ en van zorginformatiebouwstenen (zibs). Nu is de zorg aan zet. ‘Wij zijn aanjager en bieden ondersteuning bij de implementatie, maar uiteindelijk moeten de ziekenhuizen het zelf doen.’

Zib

Een zib beschrijft nauwkeurig wat er moet worden vastgelegd over een bepaald onderwerp in de zorg. Zibs zijn dus de basis voor eenheid van taal in de zorg. ‘Een voorbeeld: als we de bloeddruk van een patiënt meten, leggen we die altijd op dezelfde manier vast, dat wil zeggen met datum, hoe die gemeten is, door wie die gemeten, et cetera. Dat moet je wel afspreken, want anders kunnen er zelfs over zoiets eenvoudigs misverstanden ontstaan, laat staan als het over ingewikkelde concepten gaat als de stadiëring van kanker.’ De BgZ is een verzameling zibs die de basisgegevens van de patiënt bevatten.

Cultuurverandering

‘Implementatie van de BgZ betekent ook dat de systemen van de epd’s met elkaar moeten communiceren, ook al zijn ze afkomstig van verschillende leveranciers en zijn ze verschillend ingericht. Daarnaast hebben zorgverleners een belangrijke rol. Zij moeten de gegevens op de juiste plek invoeren: minder tekst in vrije velden en meer gestandaardiseerd vastleggen in gestructureerde velden. Dat is echt een cultuurverandering. Registratie aan de bron geeft daarbij ondersteuning en scholing, bijvoorbeeld door het aanbieden van een serious game. Die richt zich op de bewustwording en het nut van eenduidige registratie.’

Eenheid van taal en techniek

Voor de uitwisseling van patiëntgegevens zijn dus eenheid van taal én eenheid van techniek nodig. ‘Het is een kip-eiverhaal, want zowel techniek als inhoud zijn natuurlijk nodig voor de totstandkoming van goede en veilige gegevensuitwisseling. Aan beide voorwaarden is nu voldaan, getuige het tijdelijke portaal voor ziekenhuizen dat in korte tijd is gerealiseerd voor de coronaperiode. Feitelijk staat niets de uitwisseling van de BgZ meer in de weg.’

Doorpakken

‘Bijna alle universitaire medische centra kunnen de BgZ al beschikbaar stellen aan andere ziekenhuizen. De urgentie is door de coronacrisis zeer overtuigend duidelijk geworden. Nu moeten we met zijn allen doorpakken en de landelijke implementatie van de BgZ realiseren.’