‘Mijn ideaalbeeld: samen een goed medicatieoverzicht hebben’

Na een stage in Bangladesh bij een revalidatiecentrum voor kinderen, richtte Lida zich in Nederland eerst op kindergeneeskunde. Nu werkt ze sinds 9 jaar bij Alliade met mensen met een verstandelijke beperking. Haar patiënten zijn tussen de 2 en 100 jaar oud. Alliade is een Friese organisatie, niet alleen voor gehandicaptenzorg, maar ook ouderenzorg, jeugdzorg, werk en dagbesteding en maatschappelijke ondersteuning. De patiënten wonen ofwel op een van de drie grote Alliade-locaties (met een eigen medische dienst), ofwel in woningen verspreid over Friesland (waar de lokale huisarts de primaire dossierhouder is). Rondom de patiënten werkt Lida samen met onder meer verpleegkundig specialisten, huisartsen, psychiaters en een neuroloog. En patiënten gaan zo nodig naar een specialist in het ziekenhuis. Al die specialisten kunnen medicatie voorschrijven en moeten ook van elkaar weten wat is voorgeschreven. Daarvoor gebruikt Alliade een elektronisch voorschrijfsysteem (EVS).

Kickstart Medicatieoverdracht

Alliade neemt deel aan de Kickstart Medicatieoverdracht. Hierbij implementeren zorgaanbieders in de regio Friesland en Rijnmond onder leiding van de regionale samenwerkingsorganisaties GERRIT en Rijnmondnet de informatiestandaard Medicatieproces 9 in combinatie met de richtlijn ‘Overdracht van medicatiegegevens in de keten’. De Kickstart is onderdeel van het landelijke programma Samen voor Medicatieoverdracht, waar negen zorgsectoren én vertegenwoordigers van patiënt en cliënt aan werken. Doel is dat straks elke zorgverlener bij het elektronisch voorschrijven, verstrekken en toedienen van medicatie een volledig en actueel medicatieoverzicht heeft. Hiermee worden medicatiefouten voorkomen en wordt de zorg veiliger.

Het inbouwen van de informatiestandaard Medicatieproces 9 in de informatiesystemen van zorgaanbieders gaat stapsgewijs: voorschrijven, verstrekken, toedienen en gebruik. Door per stap de informatie vast te leggen en onderscheid te maken tussen behandelingsinformatie (therapie) en goederenstroom (logistiek), worden gegevens niet alleen beter uitgewisseld, maar ook overzichtelijker getoond. Zo wordt naast de verstrekking van medicijnen inzichtelijk welke afspraken over de behandeling zijn gemaakt of gewijzigd tussen zorgverleners en de patiënt.

Elektronisch voorschrijven en elektronische toedienregistratie

“Sinds 2015 werken we met het EVS Medimo. Dat is ook voor de elektronische toedienregistratie. Binnen onze organisatie werkt iedereen die betrokken is bij het medicatieproces met dit systeem. Ik kan dus van alle patiënten die bij Alliade wonen zien wat hun huidige medicatie is. We kunnen van patiënten die wonen in de regio niet rechtstreeks het huisartsendossier inzien, maar wel het medicatie-toedieningssysteem. “Ook voor die patiënten kan ik via Medimo een recept naar hun apotheek versturen, al is daar wel een extra handeling voor nodig door het digitaal te verzenden als poli-recept. Recepten voor patiënten waarbij we de primaire dossierhouder zijn, gaan rechtstreeks naar de apotheek.”

“Als artsen voor mensen met een verstandelijke beperking zien we poliklinisch ook patiënten die niet bij Alliade wonen, maar ondersteuning krijgen van een andere organisatie of bij hun ouders thuis wonen. Voor hen kunnen we wel elektronisch medicatie voorschrijven, maar hebben we geen digitale inzage in hun actuele medicatiestatus.”

Actueel medicatieoverzicht

De noodzaak van een actueel medicatieoverzicht is voor Lida overduidelijk: “Medicatie kan in sommige gevallen ook kwaad doen. Bijvoorbeeld als iemand jarenlang medicatie gebruikt die maar een paar maanden nodig was. Medicatiefouten kunnen worden voorkomen door goed gebruik van elektronische ondersteuning en zicht op het totaalplaatje: wat is voorgeschreven aan de patiënt, voor welke periode en is het ook toegediend? Binnen Alliade hebben we al vrij goed inzicht. Maar rondom ziekenhuisopnames kunnen hierin nog wel zaken fout gaan, doordat er nu niet altijd gelijk duidelijk is wat er gewijzigd is en met welke reden. Hopelijk wordt dit door de implementatie van de nieuwe medicatie-standaard beter.”

Wettelijke verplichting

Lida zegt over de Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz): “Het feit dat medicatieoverdracht straks wettelijk verplicht elektronisch moet plaatsvinden, is een stok achter de deur voor het gebruik van een EVS. Dat moet functioneel mogelijk worden. Een deel van het probleem nu is dat systemen niet met elkaar kunnen communiceren. Ik kan bijvoorbeeld niet zien wat een patiënt bij een andere organisatie aan medicatie krijgt en of die is toegediend. Als ik dat digitaal kan inzien, is dat handig voor het overzicht bij poli-patiënten – die nemen nu niet altijd een actuele deellijst mee, wat medicatie-evaluatie lastig maakt – en het is ook duidelijker bij een crisisopname middenin de nacht.”

“Er zijn enkele apotheken die ik niet vanuit Medimo een digitaal recept kan versturen. Ik moet het recept eerst downloaden en dan per beveiligde mail of fax versturen. Het zou prettig zijn als door landelijke verplichting elke apotheek recepten vanuit het EVS kan ontvangen,” legt Lida uit. 

Rol VWS

Voor VWS ziet Lida een rol weggelegd als stimulator. “We hebben het al tien jaar over medicatieoverdracht in de keten, maar het kwam er maar niet van. Nu verbinden organisaties en leveranciers zich eraan. Dit was niet gebeurd zonder financiering vanuit VWS.” Ook kan het ministerie ondersteunen bij het maken van richtlijnen en bij het zorgen dat die worden toegepast, zegt zij: ‘ICT heeft niet alleen met systemen te maken, maar ook met een andere manier van denken. Mensen moeten de meerwaarde ervan zien. Het gaat dus om het veranderen van een patroon. Bij Alliade hebben we daarin een voorsprong, omdat we al twee jaar lang digitaal vastleggen dat medicatie is toegediend.”

Dit is een interview uit mei 2023